Global Navigation

Main Navigation

Left Navigation

Content

 
Białko to życie

Białka należą do najważniejszych składników pokarmowych, niezbędnych do utrzymania życia. To zasadniczy element wszystkich tkanek ustroju człowieka i wielu czynnych biologicznie związków, jak enzymy i hormony. Białkami są przeciwciała i inne elementy układu odpornościowego, odpowiedzialne za obronę przed drobnoustrojami i wirusami.

W produktach białkowych zwykle w znacznych ilościach znajdują się witaminy z grupy B oraz niektóre składniki mineralne, w postaci łatwo przyswajalnej dla człowieka. Odpowiednie spożycie białek decyduje o normalnym wzroście i rozwoju człowieka, regeneracji wydalanych lub uszkodzonych tkanek, a zatem o zdrowiu człowieka.

W organizmie człowieka białka podlegają ciągłemu rozpadowi i odnowie. W ciągu doby rozpada się 200-300 g białka, ale tylko 20-30 g jest wydalonych. Pozostałe służą odbudowie białka.

W organizmie człowieka występuje około 20 aminokwasów, różniących się budową, a także funkcją. Istnieją trzy źródła aminokwasów: pula białek ustrojowych, które w wyniku procesów rozpadu dostarczają część aminokwasów potrzebnych do syntezy białek w komórkach, procesy trawienia i wchłaniania białek pokarmowych, biosynteza niektórych aminokwasów z kwasów organicznych.

Synteza białek w ustroju człowieka odbywa się tylko przy dostępności odpowiednich aminokwasów. Organizm nie potrafi wyprodukować 8 aminokwasów, muszą być one dostarczone w pożywieniu. Aminokwasy te nazywamy aminokwasami egzogennymi albo niezbędnymi. Są to: izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan i walina. Aby powiedzieć, iż dane białko jest pełnowartościowe nie wystarczy, iż zawiera ono osiem niezbędnych aminokwasów. Musi być także odpowiedni stosunek ilościowy tych aminokwasów względem siebie. Jeżeli wśród tych ośmiu jednego będzie zbyt mało (aminokwas ograniczający) to ograniczy on wykorzystanie wszystkich pozostałych. Źródłem prawie wszystkich ośmiu niezbędnych aminokwasów są: jajka, sery żółte tłuste, mięso wieprzowe, cielęce, wołowe, jak i dziczyzna, podroby oraz tłuste ryby morskie.

Typowym objawem niedoboru aminokwasów niezbędnych jest zahamowanie wzrostu i rozwoju, a także: występowanie katarakty, unaczynienie rogówki, obrzęki i owrzodzenia.

Najczęściej przyczyną niedoboru białek w organizmie jest niedostateczne pod względem ilościowym lub nieprawidłowe jakościowo dostarczanie ich z pożywieniem. Jednakże obok tych przyczyn zewnątrzpochodnych istnieją przyczyny wewnątrzpochodne, do których należą:

  • upośledzone trawienie lub wchłanianie;
  • wadliwe wytwarzanie białek w organizmie przy niektórych chorobach;
  • zwiększony rozpad białek organizmu (stany gorączkowe, przyśpieszona przemiana materii itd.);
  • znaczne straty białek (nerczyce, wysięki, przesięki, krwawienia, ropienia);
  • zmieniona przemiana białek;
  • nadmierne ograniczanie spożycia białek z obawy przed ich szkodliwym działaniem, np. w alergii lub przy zmianach artretycznych;
  • silnie zwiększone zapotrzebowanie na białko w niektórych chorobach, np. w nadczynności tarczycy.

Duże lub bardzo duże są straty białka po urazach ciała, oparzeniach lub zabiegach operacyjnych. Oto kilka przykładów:

Przy złamaniach kości ogólne straty białka sięgają 1,5 kg, co odpowiada ponad 7 kg tkanki mięśniowej. W przypadkach oparzeń ilość straconego białka bywa równoważna białku zawartemu w 2 litrach osocza. Przy wysiękach zapalnych lub większych ropniach rozpad białek organizmu dochodzi niekiedy do 150 g dziennie!

powrót

Sidebar

Footer